Βιβλιοδεσία - Book Binding
Σύντομη περιγραφή των μεθόδων βιβλιοδεσίας

Περιγράφουμε στο "Δίπλωμα του Χαρτιού", πως ένα φύλλο χαρτί, εφόσον διπλωθεί, μπορεί να μας δώσει ένα έντυπο δίπτυχο, τρίπτυχο, πολύπτυχο κ.λ.π. Όταν όμως έχουμε ένα πολυσέλιδο έντυπο, το οποίο αποτελείται από πολλά φύλλα χαρτί, αυτά θα πρέπει να "δεθούν" μεταξύ τους τρόπο τινά, ούτως ώστε να δημιουργήσουν ένα ενιαίο έντυπο. Η διεργασία κατά την οποία, οι τυπωμένες σελίδες ή τυπογραφικά φύλλα, διπλώνονται, συνθέτονται και δένονται -με την χρήση ενός εξωφύλλου ή όχι- μεταξύ τους, για να δημιουργήσουν ένα ενιαίο έντυπο π.χ. Βιβλίο, Τετράδιο, Μπλοκ κ.λ.π. είναι η Βιβλιοδεσία.
Άρα με τον όρο Βιβλιοδεσία, αναφερόμαστε στην παραγωγική διεργασία, κατά την οποία, λαμβάνουν μέρος αρκετές εργασίες (όπως δίπλωμα, σύνθεση, ράψιμο, κόλλημα, ξάκρισμα, κουβερτούρισμα, λαμινάρισμα κ.λ.π.) για να δημιουργήσουν ένα ενιαίο έντυπο.

Μέθοδοι Βιβλιοδεσίας

Ως προς τον τρόπο-μέθοδο βιβλιοδεσίας, τά έντυπα διακρίνονται σε
Α) Ραφτό, Κολλητό (Βιβλία, Εγχειρίδια, Κατάστιχα κ.λ.π.)
Β) Καρφίτσα (Τετράδιο, Μπλοκ, Περιοδικά, Μπροσούρες κ.λ.π.)
Γ) Σπιράλ (Κατάλογοι, Μπλοκ, Τετράδια, Εγχειρίδια κ.λ.π.)
Δ) Άλλο π.χ. Ραφτό Γαζί, Κορδόνια, Βίδες, Κρίκοι κ.α. (Μενού Εστιατορίων, Μπλοκ κ.λ.π.)

Ραφτό, Κολλητό (Βιβλία, Εγχειρίδια, Κατάστιχα κ.λ.π.)

Ι. Βιβλιοδεσία ραφτή (μπορεί να αναφερθεί και ως Ραφτοκολλητό)

Ο πλέον γνωστός και διαδεδομένος τρόπος βιβλιοδεσίας. Με αυτόν τον τρόπο δένονται τα περισσότερα βιβλία. Επιπλέον διάκριση αποτελεί το είδος του εξωφύλλου, που μπορεί να είναι "Μαλακό" δηλ. χαρτί εως 300 gsm συνήθως, ή "Σκληρό", δηλ. χαρτόνι, συνήθως πάχους 1,5-2,5 χιλιοστά, επενδεδυμένο (λαμιναρισμένο) με εκτυπωμένο μαλακότερο χαρτί ή ύφασμα ή δέρμα ή άλλα εύκαμπτα υλικά.
Στην μέθοδο αυτή, τα τυπογραφικά φύλλα διπλώνονται σε 16σέλιδα (ή 8σέλιδα ή 12σέλιδα κ.λ.π.), συνθέτονται το ένα δίπλα στο άλλο και ράβονται με κλωστή σε ειδική ραπτική μηχανή. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται το σώμα του βιβλίου. Τέλος, το Μαλακό εξώφυλλο "αγκαλιάζει" όλο το σώμα και κολλάει στην ράχη του βιβλίου. Επιπλέον, στο Μαλακό εξώφυλλο μπορούμε να έχουμε "Αυτιά" (flaps) στα οποία συνήθως αναφέρεται επιπλέον πληροφορία για το συγγραφέα ή το βιβλίο. Τα Σκληρά εξώφυλλα επικολλούνται στο σώμα με την βοήθεια των εσωφύλλων (Μαρμαρόκολλες) και μπορούν επιπλέον να επενδυθούν με πιό μαλακό χαρτί την λεγόμενη Κουβερτούρα (Jacket).

ΙΙ. Βιβλιοδεσία Κολλητό

Στην περίπτωση της κολλητής βιβλιοδεσίας (Hot Melt ή PUR) το σώμα του βιβλίου δεν ράβεται. Μπορεί να αποτελείται είτε από τυπογραφικά είτε και από μεμονωμένα φύλλα, τα οποία, αφού "Ξυριστούν" (Milling) στην ράχη, κολλούνται ταυτόχρονα με το εξώφυλλο.
Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο μεθόδων - Hot Melt και PUR - είναι το είδος της κόλλας που χρησιμοποιείται κατά την βιβλιοδεσία. Η διαδικασία Hot Melt χρησιμοποιεί κόλλες τύπου EVA (Ethylene Vinyl Acetate). Ενώ η διαδικασία PUR χρησιμοποιεί αυτό που ήδη φέρει ως τίτλο PUR (Polyurethane Reactive).
Και λοιπόν; θα αναρωτηθεί κανείς. Λοιπόν η PUR προσφέρει καταπληκτική κόλληση ακόμη και στα πιό δύσκολα χαρτιά. Επίσης το βιβλίο μπορεί να μείνει ανοικτό 180 μοίρες (Lay flat) χωρίς να μπαίνει σε κίνδυνο η συνοχή του. Η χημεία της PUR της επιτρέπει να κολλάει σε επιφάνειες με UV βερνίκι ή ακόμη και σε Φιλμ καθώς και σε επιχρισμένα και μη χαρτιά. Ένα μειονέκτημα αυτής της κόλλας, είναι ο μεγάλος χρόνος αναμονής που απαιτείται για τη χρήση του βιβλίου, μετά το κόλλημα. Η πλήρης κόλληση αρχίζει να επιτυγχάνεται μετά την πάροδο 24 ωρών τουλάχιστον. Πριν από αυτό το χρόνο, οποιαδήποτε χρήση του εντύπου βάζει σε κίνδυνο την συνοχή των φύλλων του βιβλίου.

Καρφίτσα (Τετράδιο, Μπλοκ, Περιοδικά, Μπροσούρες κ.λ.π.)

Αρκετά γνωστός και διαδεδομένος τρόπος βιβλιοδεσίας. Με αυτόν τον τρόπο δένονται πολλά Τετράδια, Μπλοκ, Μπροσούρες, Σημειώσεις κ.λ.π.
Στην μέθοδο αυτή, τα τυπογραφικά φύλλα διπλώνονται σε 16σέλιδα (ή 4σέλιδα ή 8σέλιδα κ.λ.π.), συνθέτονται το ένα μέσα στο άλλο και συρράπτονται (συνήθως με δύο) με καρφίτσα σε ειδική καρφιτσωτική μηχανή (Saddle Stitch). Ενδέχεται το εξώφυλλο να είναι τυπωμένο σε άλλο είδος (βάρος, τύπος) χαρτιού, αλλά όχι απαραίτητα.
Υπάρχουν δύο είδη καρφιτσώματος. Στην πρώτη περίπτωση τα τυπογραφικά τοποθετούνται το ένα μέσα στο άλλο και δημιουργείται ένα Tετράδιο. Με αυτόν τον τρόπο ράβονται π.χ. Κατάλογοι, Περιοδικά, Μπροσούρες κ.λ.π. Στην δεύτερη περίπτωση, τα φύλλα, μπαίνουν το ένα επάνω στο άλλο και δημιουργείται ένα Μπλοκ. Με αυτό τον τρόπο ράβονται π.χ. Σημειώσεις, Μπλοκ Αποδείξεων, Εισιτήρια, Λαχνοί κ.λ.π.

Σπιράλ (Ημερολόγια, Κατάλογοι, Μπλοκ, Τετράδια, Εγχειρίδια κ.λ.π.)

Αρκετά δημοφιλής τρόπος βιβλιοδεσίας. Η μέθοδος αυτή επιτρέπει στο έντυπο να παραμένει ανοικτό -χωρίς την τάση να κλείσει- και να γυρίζει 180 μοίρες. Στη μέθοδο αυτή τα φύλλα είναι ανεξάρτητα, συνθέτονται, γίνεται η διάτρηση με ειδικό μηχάνημα (υπάρχουν από απλά, για χρήση γραφείου, έως βιομηχανικά για μεγάλες παραγωγές). Με αυτόν τον τρόπο δένονται τα περισσότερα Ημερολόγια, Σημειώσεις, Παρουσιάσεις, Ειδικά Βιβλία ή Εγχειρίδια κ.α. Διακρίνονται ως προς το είδος του σπιράλ, σε Πλαστικό, Συρμάτινο (Wire-O) και Σαλίγκαρος (Συρμάτινο ή Πλαστικό). Είναι εύκολο με αυτή τη μέθοδο, να προσθέσουμε διαχωριστικά φύλλα, με ευρετηρίαση ή δίχως, με άλλο βάρος χαρτιού ή ακόμη και άλλα υλικά όπως π.χ. PVC ή Πολυπροπυλαίνιο κ.λ.π.

Άλλο (π.χ. Μενού Εστιατορίων - Μπαρ, Μπλοκ κ.λ.π.)

Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τρόποι για να δέσει κάποιος ένα έντυπο. Από ραφτό με Γαζί, Βίδες, Κρίκους, Κορδόνια κ.λ.π. Μοναδικό όριο, η φαντασία του καλλιτέχνη.
Κλείνοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε πως η Βιβλιοδεσία, είναι ολόκληρη επιστήμη και δεν μπορεί να εξαντληθεί σε μια μόνο σελίδα. Πιστεύουμε όμως, πως σε όσους δεν είναι εξοικοιωμένοι με την διαδικασία, παρέχουμε μια μικρή βοήθεια να γίνουν κατανοητά τα βασικά μέρη και είδη Βιβλιοδεσίας.